حجت الاسلام محمدصالح مازنی مدیر اداره ترویج و توسعه پژوهش حوزه های علمیه به مناسبت هفته پژوهش در گفت و گو با خبرنگار خبرگزاری حوزه، به فعالیت های این اداره پرداخت که در ادامه می خوانید.
از نظر شما اهمیت و جایگاه پژوهش در چه سطحی است و تا چه حد باید به این مقوله پرداخته شود؟
هفته پژوهش را با یاد شهدای پژوهش به‌ویژه شهدای روحانی عرصه پژوهش گرامی می‌دارم.
پژوهش و جستجوگری یک مقوله فطری است که در ذات انسان قرار دارد. رازوارگی آفرینش از یک طرف و مجهولات فراوانی که مخلوقات به ویژه انسان با آنها روبرو است اقتضا می‌کند تا از طریق تحقیق و پژوهش و فحص علمی به رمزگشایی از رازها و کشف معلومات بپردازد. اما این امر ذاتی به دلیل روزمرگی‌ها گاهی کم‌رنگ می‌شود.
رسالت ما در ترویج گفتمان پژوهش نظیر رسالت معلم اخلاق است که برای ملکه شدن اخلاق به یک جلسه و دو جلسه قناعت نمی‌ورزد، بلکه دائماً با رفتار و گفتار به این امر مبادرت می‌کند. همچنین است رفتار ما در نهادینه سازی پژوهش.
و ضمن اینکه متولیان پژوهش می‌بایست از تحقیق و نوشتن دور نباشند، باید با ابزارهای مختلف و در قالب‌های مختلف به این مهم بپردازند تا جوانان ما سمت و سوی علمی خویش را به سوی پژوهش و تحقیق سوق دهند.
در عین حال پس از پیروزی انقلاب اسلامی، به منظور گسترش فرهنگ پژوهش در جامعه، روز ۲۵ آذر از سوی «شورای فرهنگ عمومی کشور» به نام روز پژوهش و از سال ۱۳۷۹ چهارمین هفته این ماه به هفته پژوهش نام‌گذاری شد.
اهم برنامه‌های مدیریت ترویج پژوهش حوزه های علمیه در هفته پژوهش را توضیح بفرمایید؟
توجه به استعدادهای برتر از طریق جشنواره علامه حلی (ره)
نشست هم‌اندیشی مسئولان بخش‌های نخبگانی حوزه‌های علمیه و معاونت پژوهش مراکز مدیریتی حوزوی یکی از برنامه های ما در این هفته بود؛ توجه به استعدادهای برتر و بررسی وضعیت جامعه نخبگانی و جایگاه آنان در عرصه پژوهش و تولید علم، مشکلات و موانع موجود بر سر راه شناسایی استعدادهای برتر، اقدامات انجام شده در قلمرو بهره‌مندی از ظرفیت‌های استعدادهای برتر و راهکارهای حمایتی برای روزآمدی و سرعت بخشی فعالیت‌های این جامعه از جمله مسائل مهمی است که می‌بایست دنبال شود.
از این رو به همت دبیرخانه جشنواره علامه حلی(ره) شامگاه شنبه ۲۰ آذر همزمان با هفته پژوهش و با مشارکت معاونت پژوهش حوزه‌های علمیه و مرکز نخبگان و استعدادهای برتر حوزه با موضوع «جایگاه جامعه استعدادهای برتر حوزه علمیه در عرصه پژوهش» این نشست برگزار شد، و مقرر شد این نشست تا دستیابی به نتایج مورد انتظار به طور مستمر در هر هفته برگزار شود.
اعلام زنگ پژوهش در مدارس علمیه کشور
دومین برنامه ما نشست مدیران، معاونان پژوهش مدارس و مراکز تخصصی، مراکز آموزش عالی حوزوی، مراکز هدایت علمی تربیتی است که یکی از مهمترین نشست هایی بود که در این هفته با حضور مدیر محترم حوزه های علمیه برگزار شد.
با توجه به اینکه همزمان به صورت نمادین زنگ پژوهش اعلام شد، مدیران و معاونان پژوهش، طلاب و اساتید و اعضای گروههای علمی تربیتی سراسر کشور دعوت شدند به صورت برخط در جلسه حضور داشته باشند. بخشی از اهمیت و شکوه این نشست و اخبار مرتبط توسط همکاران رسانه‌ای شما منعکس شده است.
نشست هم اندیشی مسئولین گروه های علمی تربیتی با حضور آیت الله اعرافی
نشست معاون پژوهش با مسئولین گروههای علمی تربیتی را می توان سومین برنامه مهم این هفته دانست؛ چند سالی است که با تدبیر حضرت آیت الله اعرافی، در واحدهای آموزشی حوزه، گروه‌هایی با عنوان گروههای علمی تربیتی در رشته‌های مختلف علوم حوزوی با هدف نقش آفرینی مؤثر و فعال‌تر در فرایندهای علمی حوزه راه‌اندازی شده اند که بخش مهم مسئولیت‌های آنان در عرصه پژوهش تعریف می‌شود؛ در این‌باره اولین نشست هم‌اندیشی مسئولین گروههای علمی تربیتی به منظور تبیین مهمترین رسالت‌های پژوهشی اساتید گروههای علمی تربیتی ونقش آنان در تربیت پژوهشی طلبه در مورخ ۲۴ آذرماه با حضور معاونین محترم پژوهش و آموزش حوزه های علمیه برگزار شد.
بررسی مسائل گروه های پژوهشی جهادی
در این هفته فراخوان نشست معاون پژوهش با گروههای علمی پژوهشی جهادی نیز برگزار شد؛ گروههای علمی و پژوهشی که در چرخه رسمی اخذ مجوز قرار نگرفته اند و به صورت خودجوش و جهادی در حال فعالیت‌اند در کنار پژوهشگاه‌ها، پژوهشکده‌ها، مؤسسات و مراکز پژوهشی تولیدات علمی قابل توجهی دارند.
این نشست با هدف شناسایی مسائل گروههای پژوهشی جهادی و ارائه پیشنهادهایی برای حل آن مسائل و نیز دریافت ایده‌ها و اندیشه‌های آنها و بیان اولویت های معاونت پژوهش برگزار می گردد. فراخوان گروههای علمی جهادی در هفته پژوهش اعلام شده است و انتظار می‌رود اولین نشست در دیماه سال جاری برگزار شود.
آموزش مهارت های پژوهشی یکی از مقدمات ورود طلاب به عرصه پژوهش است
نشست معاون پژوهش با اساتید مهارتهای پژوهشی نیز یکی دیگر از برنامه های اداره ترویج و توسعه پژوهش حوزه های علمیه می باشد؛ یکی از مقدمات ورود طلاب به عرصه پژوهش، آموزش مهارتهای پژوهشی است. اساتیدی که در این وادی فعالند بعضاً تئوری‌ها و ایده های منحصر به فردی دارند که قابل عرضه و نقد و بررسی و تکمیل و ارتقا است. از این رو با هدف شناسایی و ارائه و نقد و بررسی روش‌های آموزش مهارتهای پژوهشی اساتید محترم، این نشست برگزار می‌شود. این نشست که اهمیت خاصی دارد و به نوعی بررسی نظریه‌های مربوط به آموزش مهارتهای پژوهشی است در ایام هفته پژوهش برنامه‌ریزی شده است و دیماه سال جاری اولین نشست آن برگزار خواهد شد.
حضور اساتید حوزه در نشست بایسته های آموزش پژوهش محور
برنامه دیگر این اداره نشست بایسته‌های آموزش پژوهش محور است؛ سابقه آموزشی حوزه در طول تاریخ پویا و همراه با تحقیق و به اصطلاح پژوهش محور بوده است، هم اینک نیز اساتیدی با این روش در حال تدریس هستند که در این راستا سلسله نشست‌هایی توسط مجله «رهنامه پژوهش» با همکاری یکی از گروههای جهادی علمی، با هدف ترویج گفتمان آموزش پژوهش‌محور در حال انجام است که روز پنجشنبه ۲۵ آذرماه دومین نشست را با حضور آیت‌الله علی عندلیبی برگزار می‌کنیم . در این نشست جمعی از اساتید محترم حوزه شرکت می‌کنند و عموم اساتید و فضلا نیز می‌توانند از بستر فضای مجازی آن را دنبال کنند.
فعالسازی ۷۱۷ کانون علمی حوزوی
اجلاسیه کانون‌های علمی یکی دیگر از برنامه‌هایی است که با هدف فعالسازی این کانونها- که تعداد آن ها به ۷۱۷ کانون می‌رسد- در آذرماه برگزار شد و همزمان با هفته پژوهش در مدیریت‌های استانی سراسر کشور اجرا می‌گردد.
شرکت در نمایشگاه دستاوردهای پژوهشی حوزه
یکی از راهکارهای معرفی مدیریت ترویج پژوهش شرکت در نمایشگاه دستاوردهای معاونت پژوهش بود که با توجه به محدودیت فضای کالبدی تنها بخشی از خدمات همکاران ما در این نمایشگاه به نمایش گذاشته شد؛ انتظار می‌رود به نحو مناسب‌تری این خدمات انعکاس یابد. همکاران ما می توانند در خصوص هریک از دستاوردها یک گزارش اختصاصی تهیه نمایند.
پژوهش چه کاربردهایی دارد؟
تهیه محتوای انگیزشی در خصوص هفته پژوهش یکی دیگر از فعالیت های اداره ترویج پژوهش در این هفته بود. این سؤال که چرا باید پژوهش کرد؟ فایدۀ آن چیست؟ و به چه‌کارمان می‌آید؟ نیز ناظر به روح پژوهشگری مطرح می‌شود و ذهن متولیان امر پژوهش، مدیران، معاونان پژوهش و اساتید واحدهای آموزشی را برای یافتن پاسخ مناسب به خویش مشغول کرده است. پاسخ به این پرسش‌ها عمدتاً در لابلای کتاب‌های روش تحقیق یا در ضمن دوره‌ها و کارگاه‌ها داده می‌شود. در این راستا برخی از نکاتی که از کتاب شریف و سنت مأثوره و نیز کلام بزرگان در دسترس بود تهیه شده است که جهت سهولت در دسترسی همکاران محترم واحدهای آموزشی تقدیم شد.
اگرچه پاسخ مبسوط به این پرسش‌ها در قالب مطالعاتی روشمند با عناوینی چون«فلسفۀ پژوهش و پژوهشگری» به‌دست می‌آید که توفیق انجام آن را ازخدای بزرگ طلب می‌کنیم.
